İstanbul’da Kritik Nükleer Müzakereler ve Diplomatik Temaslar
Diplomatik kaynaklardan edinilen son bilgilere göre, İstanbul bu hafta bir kez daha uluslararası diplomasinin odak noktası olacak. İran ile İngiltere, Fransa ve Almanya arasında yürütülen nükleer anlaşma müzakereleri, bu Cuma günü İstanbul’da gerçekleştirilecek. Ayrıca, Rusya ve Ukrayna arasında süren çatışmaların çözümüne yönelik görüşmelerin de yine hafta içinde İstanbul’da yapılması bekleniyor.
- İran’ı Temsilen Dışişleri Bakan Yardımcıları Katılıyor
İran devlet televizyonunun aktardığına göre, 2015 yılında imzalanan nükleer anlaşmanın Avrupalı tarafları olan İngiltere, Fransa ve Almanya’nın talebiyle yeni müzakere turu başlatılıyor. 25 Temmuz Cuma günü düzenlenecek toplantıya İran’ı temsilen Dışişleri Bakan Yardımcıları Mecid Tahtrevançi ve Kazım Garibabadi katılacak. Daha önce, 16 Mayıs’ta yine İstanbul’da taraflar arasında dışişleri bakan yardımcıları düzeyinde bir görüşme yapılmış ve müzakerelerin devamı konusunda prensip anlaşmasına varılmıştı.
- İsrail Saldırıları Sonrası Müzakereler Askıya Alınmıştı
İran ile ABD arasında yürütülen müzakere süreci devam ederken, İsrail’in 13 Haziran’daki İran saldırısı sonrası hem ABD ile hem de Avrupa ile yürütülen görüşmeler kesintiye uğramıştı. İran, 2015’teki nükleer anlaşmayla kaldırılan Birleşmiş Milletler (BM) yaptırımlarının tekrar devreye alınmasını sağlayabilecek “tetik mekanizması” (snapback) maddesinin, Avrupalı ülkeler tarafından işletilmesinden endişe ediyor. Bu mekanizmanın geçerlilik süresi 18 Ekim’de sona eriyor. Eğer çözüm bulunamazsa, Avrupa ülkelerinin bu tarihten önce mekanizmayı devreye sokabileceği öngörülüyor.
- 2015 Nükleer Anlaşması ve Tetik Mekanizmasının Detayları
14 Temmuz 2015’te İran ile Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi’nin 5 daimi üyesi ve Almanya arasında, İran’ın nükleer faaliyetlerinin sınırlandırılması karşılığında uygulanan yaptırımların kaldırılmasını içeren bir anlaşma imzalanmıştı. Ancak, ABD 2018 yılında tek taraflı olarak anlaşmadan çekilerek yaptırımları yeniden yürürlüğe koymuştu. İran ise Avrupalı ülkelerden ABD’nin yaptırımlarının etkisini azaltacak adımlar atmasını istemiş, fakat Avrupalı taraflar somut bir çözüm sunamamıştı. Bu gelişmeler üzerine İran, anlaşmadaki yükümlülüklerini aşamalı olarak azaltmaya başladı ve yüksek düzeyli uranyum zenginleştirme faaliyetlerine yöneldi. İngiltere, Fransa ve Almanya ise, ABD’nin çekilmesinin ardından anlaşmada kalan “snapback” maddesini işletme tehdidinde bulunuyor. İran Dışişleri Bakanı Abbas Erakçi ise, Avrupalı ülkelerin anlaşmanın temellerini ihlal ettiklerini ve artık bu mekanizmayı işletmeye hukuki haklarının kalmadığını savunuyor.
Sonuç olarak, İstanbul’da bu hafta gerçekleşecek müzakereler, hem İran’ın nükleer programı hem de bölgesel güvenlik dinamikleri açısından kritik önem taşıyor.
