Vücudumuzun karmaşık ve bir o kadar da hayati sistemlerinden biri olan lenf sistemi, vakit zaman çeşitli nedenlerle fonksiyonunu yerine getiremeyebilir. Bu durum, halk ortasında “fil hastalığı” olarak da bilinen lenfödeme yol açabilir. Pekala, lenfödem tam olarak nedir? Belirtileri nelerdir ve nasıl tedavi edilir?
Lenfödem Nedir?
Lenfödem, lenf sıvısının dokularda birikmesi sonucu çoklukla kol ve bacaklarda şişliğe neden olan kronik bir durumdur. Lenf sistemi, bedendeki atık unsurları, toksinleri ve fazla sıvıyı taşıyan bir ağdır. Bu sistemin rastgele bir nedenle hasar görmesi yahut düzgün çalışmaması, lenf sıvısının drene olamamasına ve sonuç olarak ilgili bölgede birikmesine yol açar. Bu birikim, şişlik, tartı hissi, hareket kısıtlılığı ve enfeksiyon riskinde artış üzere belirtilerle kendini gösterir.
Lenfödem, doğuştan (primer) olabileceği üzere, daha sık olarak kanser tedavileri (lenf nodlarının alınması, radyoterapi), enfeksiyonlar, travmalar yahut cerrahi müdahaleler sonrası (sekonder) olarak da gelişebilir.
Lenfödem Nasıl Düzgünleşir? Tedaviyi Kim Yapar?
Lenfödem kronik bir durum olsa da, hakikat tedavi ve idare ile semptomlar denetim altına alınabilir, ilerlemesi yavaşlatılabilir ve ömür kalitesi kıymetli ölçüde artırılabilir. Lenfödem tedavisinde maksat, biriken lenf sıvısını o bölgeden uzaklaştırmak ve tekrar birikmesini önlemektir. Bu süreçte en tesirli ve bilimsel olarak kanıtlanmış metotlardan biri Kompleks Boşaltıcı Fizyoterapi (KBF)‘dir.
Kompleks Boşaltıcı Fizyoterapi’nin ana bileşenleri şunlardır:
Manuel Lenf Drenajı (MLD): Özel, ritmik ve nazik bir masaj tekniğidir. Bu teknikle, bloke olmuş lenf sıvısının sağlıklı lenf damarlarına yönlendirilmesi hedeflenir.
Kompresyon (Bası) Tedavisi: Manuel lenf drenajı sonrası, şişliğin tekrar oluşmasını engellemek gayesiyle çok katlı bandajlama yahut bireye özel üretilmiş bası giysileri (çorap, kolluk) kullanılır.
Cilt Bakımı: Lenfödemli bölgedeki cilt, enfeksiyonlara karşı daha hassastır. Bu nedenle, sistemli ve gerçek cilt bakımı, mümkün enfeksiyonların önlenmesinde kritik bir rol oynar.
Egzersiz: Fizyoterapist tarafından şahsa özel olarak planlanmış idmanlar, kasların pompalama tesirini artırarak lenf sirkülasyonunu takviyeler ve eklem hareketliliğini korur.
Lenfödemde Dikkat Edilmesi Gerekenler
Lenfödemle yaşarken, durumu daha uygun yönetmek ve komplikasyon riskini azaltmak için günlük hayatta dikkat edilmesi gereken birtakım kıymetli noktalar bulunmaktadır:
Cildi Korumak: Lenfödemli kol yahut bacaktan kan aldırmaktan, enjeksiyon yaptırmaktan, tansiyon ölçtürmekten ve aşı olmaktan kaçının. Ciltte oluşabilecek kesik, çizik, böcek ısırığı ve yanıklara karşı dikkatli olun.
Enfeksiyon Riski: Kızarıklık, ısı artışı, ağrı ve şişlikte ani artış üzere enfeksiyon belirtileri fark ederseniz derhal hekiminize başvurun.
Sıcak ve Soğuktan Kaçınma: Çok sıcak suyla banyo yapmaktan, sauna, hamam ve kaplıca üzere ortamlardan uzak durun. Birebir halde, bölgeyi çok soğuğa maruz bırakmaktan da kaçının.
Doğru Giysi: Sıkı ve dar giysiler, takılar ve saatler lenf deveranını olumsuz etkileyebilir. Rahat ve bol kıyafetler tercih edin.
Egzersiz ve Aktivite: Fizyoterapistinizin önerdiği antrenmanları nizamlı olarak yapın. Fakat, ağır kaldırmaktan ve yorucu aktivitelerden kaçının. Uçak seyahatleri öncesi kesinlikle fizyoterapistinize danışarak bası giysinizi giyin.
Beslenme ve Kilo Denetimi: Sağlıklı ve istikrarlı beslenmeye itina gösterin. Fazla kilolar, lenfödemi olumsuz etkileyebilir. Ülkü kilonuzu muhafazaya çalışın ve tuz tüketimini sonlandırın.
